Απολλωνίς ΑΠΘ
Σήμερα, οι ψηφιακές δεξιότητες αποτελούν βασικό στοιχείο εγγραμματοσύνης και καθοριστικό παράγοντα για την επιστημονική και κοινωνικοοικονομική πρόοδο και η αξιοποίηση εξειδικευμένων τεχνολογικών εργαλείων στην έρευνα σε όλα τα πεδία αποτελεί πλέον αναγκαιότητα και όρο της καινοτομίας. Παρά τις προόδους που έχουν σημειωθεί στο πεδίο της γλωσσικής τεχνολογίας σε σχέση με την ελληνική γλώσσα, με τη δημιουργία εργαλείων επεξεργασίας φυσικής γλώσσας, και παρά την πρόσφατη ανάδυση και στη χώρα μας του διεπιστημονικού πεδίου των Ψηφιακών Ανθρωπιστικών Σπουδών (ΨΑΕ, Digital Humanities), η ελληνική, ως λιγότερο διαδεδομένη γλώσσα, συνεχίζει να διαθέτει περιορισμένους ψηφιακούς γλωσσικούς πόρους, λιγοστά εργαλεία και συνακόλουθα μικρό αριθμό ψηφιακών έργων στις ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες. Παραμένουν λοιπόν ζητούμενα αφενός η αξιοποίηση των υφιστάμενων πόρων και εργαλείων από την επιστημονική και ακαδημαϊκή κοινότητα και αφετέρου ο εμπλουτισμός τους και η αύξηση του ψηφιακού περιεχομένου στην ελληνική γλώσσα, με απώτερο στόχο την ανάπτυξη των ΨΑΕ, οι οποίες ανοίγουν νέους δρόμους στην έρευνα και την επαγγελματική πρακτική, έχοντας στο επίκεντρό τους τη συλλογικότητα και τη διεπιστημονικότητα.
Το έργο Απολλωνίς ΑΠΘ, που αποτελεί συνέχεια του CLARIN:EL ΑΠΘ (2014-5),ε επιδιώκει να συνεισφέρει στα συγκεκριμένα πεδία. Τοποθετείται στη συμβολή του διεπιστημονικού πεδίου της Γλωσσικής Τεχνολογίας (Language Technology ή Human Language Technology), η οποία μελετά την παραγωγή και ανάλυσηκειμένου με ηλεκτρονική υποστήριξη· και των εξ ορισμού διεπιστημονικών Ψηφιακών Ανθρωπιστικών Σπουδών, που περιλαμβάνουν, σύμφωνα με τον ορισμό τους στον γαλλόφωνο χώρο και τις Κοινωνικές Σπουδές και τις Τέχνες. O Alan Liu (2015) έχει δημιουργήσει έναν χάρτη που απεικονίζει τις Ψηφιακές Ανθρωπιστικές Επιστήμες και τη μεταξύ τους σχέση στον αγγλόφωνο χώρο αντίστοιχα:
Ειδικότεροι σκοποί του έργου είναι:
- Ο εμπλουτισμός του Αποθετηρίου Clarin:EL με γλωσσικούς πόρους και εργαλεία ελεύθερης πρόσβασης, που υποστηρίζουν την ανάπτυξη καινοτόμων πρακτικών στην έρευνα και στην επαγγελματική πρακτική.
- Την ενημέρωση της ακαδημαϊκής και ευρύτερης επιστημονικής κοινότητας και των επαγγελματιών σχετικά με τη χρήση των γλωσσικών πόρων και των εργαλείων επεξεργασίας τους.
- την εκπαίδευση στη χρήση ηλεκτρονικών πόρων και εργαλείων, με αναφορά στις ειδικές ανάγκες του εκάστοτε γνωστικού πεδίου.
- την ενημέρωση της επιστημονικής κοινότητας σχετικά με τα διακυβεύματα των ΨΑΕ και τις προοπτικές που δημιουργεί η ανάπτυξή τους.
Ειδικότερο πεδίο εφαρμογής του Απολλωνίς ΑΠΘ αποτελεί η έρευνα και η πρακτική της ανάλυσης κειμένου. Το κείμενο, όπως επισημαίνει ο Jerome McGann παραφράζοντας τον Τόλκιν, συνεχίζει να είναι και στην ψηφιακή συνθήκη «η μία και μόνη λέξη που κυβερνά τους πάντες [ή εδώ τα πάντα] και στα σκοτεινά τους [τα] ρίχνει στα δεσμά» (one word to rule them all […] and in the darkness bind them) (2004:198). Η ανάλυση και η επεξεργασία του πανταχού παρόντος κειμένου, εντούτοις, αφορά πάντοτε συγκεκριμένα, εξειδικευμένα ερευνητικά και πρακτικά ερωτήματα και προσαρμόζεται στις ανάγκες τους.
Διαμέσου μιας μελέτης που έχει εκπονήσει η Ομάδα Απολλωνίς ΑΠΘ, προκύπτουν αρκετές επιστημονικές περιοχές στις οποίες η ανάλυση κειμένου μπορεί να δώσει νέες κατευθύνσεις, πολλές από τις οποίες έχουν ήδη ενσωματώσει, λιγότερο ή περισσότερο, τη γλωσσική τεχνολογία στη σπουδή τους. Ενδεικτικά αναφέρουμε: Θεολογία, Νομική, Ιστορία, Λαογραφία, Ανθρωπολογία, Πολιτικές Επιστήμες, Δημοσιογραφία και Επικοινωνία, Οικονομικές επιστήμες, Φιλολογία, Μεταφραστικές Σπουδές, Φιλοσοφία, Τέχνες, Εκπαίδευση, Σημειωτική.
Στον ιστότοπο θα ανακοινώνονται οι δράσεις ενημέρωσης και εκπαίδευσης του έργου και θα δημοσιεύεται ενημερωτικό και εκπαιδευτικό υλικό. Οι προτάσεις για δράσεις εστιασμένες σε συγκεκριμένες ανάγκες δεν είναι απλώς ευπρόσδεκτες, αλλά ευκταίες και αναγκαίες για την ευόδωση του έργου.
Το Απολλωνίς ΑΠΘ είναι ένα συλλογικό, ανοιχτό έργο που απευθύνεται στο σύνολο της ακαδημαϊκής κοινότητας. Θα είναι χαρά μας να συνεργαστούμε και να δημιουργήσουμε μαζί μια καινοτόμα κοινότητα πρακτικής!
Τιτίκα Δημητρούλια
Επιστημονικά Υπεύθυνη του έργου
